Konfiskata pojazdu – a ściślej rzecz ujmując przepadek pojazdu mechanicznego – z powodu jazdy pod wpływem alkoholu to swoiste novum w przepisach Kodeksu karnego. Od 14 marca 2024 roku zatrzymany pijany kierowca musi liczyć się z możliwością utraty pojazdu. Czy w każdym przypadku? W tym artykule przybliżam, jak wygląda procedura przepadku pojazdu, w jakich okolicznościach i jak się bronić?
Przepadek pojazdu mechanicznego – co nowego w przepisach.
Jazda pod wpływem alkoholu lub środków odurzających została spenalizowana w art. 178a Kodeksu karnego.
Do czasu wejścia w życie nowych przepisów ustawodawca nie przewidywał obligatoryjnego przepadku pojazdów mechanicznych, w przypadkach kierowania pojazdu w stanie nietrzeźwości. Jednakże, w dniu 14 marca 2024 r. weszły w życie przepisy dotyczące przepadku pojazdu służącego do popełnienia przestępstwa określonego w art. 178a k.k.
Jakie zatem zmiany po 14 marca 2024 roku
Zgodnie z art. 178 § 3 Kodeksu karnego, represja związana z przepadkiem będzie możliwa wobec tych sprawców, którzy zostaną skazani za popełnienie przestępstwa polegające na: sprowadzeniu bezpośredniego niebezpieczeństwa lub wywołaniu katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym zagrażającej życiu bądź zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach, także w stanie nieumyślności, naruszeniu, chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym i spowodowaniu nieumyślnie wypadku, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała w postaci tzw. średniego uszczerbku na zdrowiu, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego (art. 178a § 5 Kodeksu karnego) albo zbiegli z miejsca zdarzenia bądź spożywali alkohol czy zażywali środek odurzający po popełnieniu tych czynów.
Nowelizacja Kodeksu karnego przewiduje, że we wszystkich opisanych sytuacjach, przepadek samochodu będzie obligatoryjny, co oznacza, że sąd będzie musiał go orzec. Do tej pory mógł to zrobić. Ta oto kwestia wzbudza w chwili obecnej najwięcej kontrowersji. Pojawia się wiele głosów wskazujących, że wprowadzone przepisy naruszają podstawowe prawo własności naruszając tym samym Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej. Poniekąd pojawiające się głosy krytyczne przyjętych rozwiązań zasługują na aprobatę, gdyż wprowadzone prawo charakteryzuje się swego rodzaju automatyzmem a przecież dane okoliczności w każdym przypadku powinny być oceniane indywidulanie.
Przesłanki zastosowania przepadku pojazdu przez sąd
Jak wskazano powyżej w sprawach, w których sprawcy kierowali pojazdami mechanicznymi w stanie nietrzeźwości wprowadzone przepisy nakładają na sąd obowiązek orzeczenia przepadku tego pojazdu. Niemniej jednak istotne będzie to jakie stężenie alkoholu kierowca miał w chwili popełnienia czynu.
I tak, w razie popełnienia przestępstwa określonego w art. 178a § 1 Kodeksu karnego sąd będzie orzekał przepadek kierowanego pojazdu (lub jego równowartość w sytuacji, gdy pojazd nie jest własnością kierującego bo np. należy do leasingodawcy), chyba że zawartość alkoholu w jego organizmie była niższa niż 1,5 promila we krwi lub 0,75 mg/dm3 w wydychanym powietrzu albo nie prowadziła do takiego stężenia. Zatem te wartości będą wyznacznikiem obligującym sąd do orzeczenia przepadku pojazdu.
Czy można się bronić przed konfiskatą? są jakieś wyjątki?
Tak są. Ustawodawca wyposażył Sąd w możliwość odstąpienia od orzeczenia przepadku, jeżeli zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami. Zatem kierowcy chcący uniknąć przepadku pojazdu będą więc musieli wykazać, iż w stosunku do nich zachodzą szczególne okoliczności przemawiające za odstąpieniem od przepadku pojazdu (np. utrata możliwości zarobkowania, samochód stanowił zabezpieczenie wierzytelności). Warto dodać, iż sąd nie orzeknie przepadku pojazdu mechanicznego w sytuacjach, w których orzeczenie tego przepadku jest niemożliwe np. z uwagi na jego zniszczenie lub znaczne uszkodzenie.
Od kiedy obowiązują nowe przepisy?
Nowe przepisy stanowią, że przepadek pojazdu za jazdę po alkoholu po przekroczeniu wskazanych powyżej jego wartości będzie możliwy od 14 marca 2024 roku.
Co z skonfiskowanym pojazdem?
Pojazdy mechaniczne podlegające przepadkowi w myśl art. 27 Kodeksu karnego wykonawczego będą zbywane w drodze egzekucji w formie licytacji publicznej. Z kolei zaś środki pozyskane w ten sposób trafią do Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej tzw. Fundusz Sprawiedliwości. Tak więc, pojazd podlegający przepadkowi po przeprowadzeniu opisanej procedury egzekucyjnej stanie się własnością Skarbu Państwa. Jednak, aby do tego nie doszło warto zwrócić się do JS Kancelaria Adwokacka w celu uzyskania fachowej pomocy w tym zakresie.
Zachęcam Państwa do kontaktu celem udzielenia pomocy prawnej w tej ale i nie tylko materii.
Z poważaniem
adwokat Jakub Siwczyk
