Prawna ochrona zdrowia każdego z nas została usankcjonowana w art. 68 Konstytucji RP. Oznacza to, że ta kwestia posiada doniosły walor oraz jest kluczowa dla funkcjonowania Państwa prawa. Ustawodawca wykonywanie zawodu medycznego powierzył przede wszystkim lekarzom, którzy po obyciu specjalistycznego kształcenia i uzyskaniu prawa wykonywania zawodu są uprawnieniu do świadczenia pomocy medycznej. Niemniej wykonywanie tego zawodu wiąże się z ogromną odpowiedzialnością wobec pacjentów. Życie niestety pokazuje, że część medyków popełnia błędy niekiedy brzemienne w skutkach dla zdrowia a nawet życia pacjentów. W takich sytuacjach pojawia się kwestia pociągnięcia go do odpowiedzialności a jakiej dowiesz się z niniejszego artykułu.
Czym jest błąd medyczny ?
Legalnej definicji tego pojęcia nie znajdziemy w żadnym przepisie ustawy. Pojęcie to zostało ukształtowane na gruncie orzecznictwa sądowego oraz wzmiankowo w przepisach prawa poświęconych zagadnieniom medycznym. Błąd medyczny może odnosić się do błędu terapeutycznego, popełnionego w trakcie leczenia, operacji lub zabiegu, ale także błędu diagnostycznego, z nieprawidłowym rozpoznaniem choroby. Definicja błędu medycznego została wyrażona m.in. w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 1 kwietnia 1955 r., IV CR 39/54, gdzie tenże Sąd wskazał, iż: „Błędem w sztuce lekarskiej jest czynność (zaniechanie) lekarza w zakresie diagnozy i terapii, niezgodna z nauką medyczną w zakresie dla lekarza dostępnym”. Z kolei zaś w wyroku Sądu Najwyższego z 24 października 2013 r., IV CSK 64/13 przez błąd w sztuce lekarskiej można rozumieć czynności lecznicze wykonywane niezgodnie z aktualnym stanem wiedzy i uznanymi standardami sztuki medycznej, podejmowane w zakresie terapii, diagnozy i profilaktyki chorób. Koniecznym warunkiem uznania, że danej sytuacji doszło do popełnienia błędu medycznego jest powstanie szkody z winy lekarza, z możliwością wskazania wyraźnego związku przyczynowego pomiędzy popełnionym błędem a szkodą pacjenta.
Odpowiedzialność lekarza (rodzaje)
Na gruncie prawa zakres odpowiedzialności lekarskiej odbywa się na 3 płaszczyznach:
I płaszczyzna – odpowiedzialność cywilna
-
- Zasadniczo sprowadzać się będzie do odpowiedzialności odszkodowawczej, zadośćuczynienia lub renty wobec pacjenta albo członków jego rodziny. Wskazana odpowiedzialność powstanie, gdy zdołamy udowodnić winę lekarzowi a przy tym, że występuje związek przyczynowy pomiędzy działaniem lub zaniechaniem lekarza a powstałą szkodą,
-
- Wpływ na odpowiedzialność lekarza ma rodzaj wykonywanej praktyki. I tak, gdy lekarz jest zatrudniony na umowę o pracę w przychodni lub szpitalu to zasadniczo odpowiedzialność za jego działanie bądź zaniechanie ponosić będzie właśnie ten podmiot leczniczy. Natomiast, gdy lekarz jest zatrudniony na tzw. kontrakcie (umowa cywilnoprawna) wówczas jego odpowiedzialność będzie solidarna (wspólna) z jego „pracodawcą”. Z kolei zaś, gdy lekarz prowadzi indywidualną praktykę (własny gabinet) to za powstałe szkody odpowiada osobiście oraz zatrudniony przez niego personel medyczny.
II płaszczyzna – odpowiedzialność karna
-
- Lekarz poza odpowiedzialnością cywilną, za swoje działania bądź zaniechania związanego z świadczeniem pomocy medycznej odpowiadać może również na gruncie prawa karnego. Warto zaznaczyć, iż wśród szeregu przepisów regulujących zawód lekarza nie odnajdziemy konkretnego paragrafu regulującego zakres odpowiedzialności lekarskiej. Tę kwestię normują przepisy Kodeksu karnego. O odpowiedzialności karnej mówić będziemy oczywiście wtedy, gdy lekarz dopuści się czynu zabronionego. Podkreślenia wymaga, że dochodzenie tego rodzaju odpowiedzialności jest niezależne od wspomnianej powyżej odpowiedzialności cywilnej,
-
- Odpowiedzialności karnej będą podlegać lekarze, którzy poprzez swoje działanie bądź zaniechanie spowodują błąd skutkujący śmiercią, ciężkim, średnim lub lekkim uszkodzeniem ciała, w tym uszkodzeniami prenatalnymi,
-
- Przepisem Kodeksu karnego, który najczęściej rozstrzyga kwestię odpowiedzialności lekarza jest art. 160. Zgodnie z jego brzmieniem, kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Zaś, gdy na sprawcy ciąży obowiązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Jeśli sprawca działa nieumyślnie, wówczas podlega karze grzywny, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do roku. Nie będzie jednak podlegać odpowiedzialności sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo.
-
- Odpowiedzialności podlegać będą także takie działania, jak leczenie bez wymaganej zgody pacjenta, nieudzielenie pomocy bądź złamanie tajemnicy zawodowej, czego skutkiem mogło być narażenie pacjenta na niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.
III płaszczyzna – odpowiedzialność zawodowa (dyscyplinarna)
-
- Ten rodzaj odpowiedzialności wynika z faktu, że wszyscy lekarze posiadający czynne prawo wykonywania zawodu związani są przepisami m.in.: ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, ustawy o izbach lekarskich czy Kodeksu Etyki Lekarskiej. Zatem ten rodzaj odpowiedzialności jest uniwersalny bowiem obowiązuje wszystkich medyków bez względu na rodzaj zatrudnienia.
-
- Odpowiedzialność lekarza polega na naruszeniu normy zawodowej, czyli za przewinienie zawodowe określone ww. przepisami korporacyjnymi. W takim przypadku pokrzywdzony koniecznie musi złożyć skargę do Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej. O zasadności zarzutów wskazanych w skardze decyduje Sąd Lekarski, który morze orzec wobec lekarza takie kary jak: nagana, upomnienie, zawieszenie prawa do wykonywania zawodu czy nawet pozbawienie tego prawa.
-
- Kluczowe jest także to, że postępowanie dyscyplinarne toczy się niezależnie od prowadzonego postępowania karnego lub cywilnego. Jednakże może być ono zawieszone do czasu ukończenia wspomnianych postępowań.
Podsumowanie
Mam nadzieję, że przedstawiona problematyka przybliżyła Państwu rodzaje roszczeń jakie możecie kierować. Jednak z uwagi na złożoność problemu kluczowa jest fachowa wiedza i umiejętność radzenia sobie z tego typu sprawami. Wówczas wsparciem jest pomoc kancelarii prawnej specjalizującej się w tego typu sprawach. Jeśli staniesz w obliczu takiego problemu prawnego nie zwlekaj tylko skontaktuj się z JS Kancelaria Adwokacka, gdzie uzyskasz potrzebną pomoc.
Pozdrawiam
adw. Jakub Siwczyk
